گلسنگ به کار رفته در تحقیقات پژوهشگران اسپانیا و آلمان در ایستگاه بین‌المللی فضایی که به اشتباه گونه «Aspicilia fruticulosa» معرفی شده بود با بررسی‌های محقق ایرانی به عنوان گونه‌ای جدید شناسایی شد.

به گزارش خبرنگار علمی ایسنا، در پی ارائه یافته‌های رساله دکتری محمد سهرابی، دانش آموخته گروه زیست شناسی دانشکده علوم زیستی دانشگاه «هلسینکی» فنلاند در قالب مقاله ای در مجله معتبر آلمانی Mycological Progress محققان اروپایی دست اندرکار این تحقیقات با تصحیح اشتباهتشان در مقاله جدید خود نام گونه جدید کشف شده توسط این محقق ایرانی و همکارانش را جایگزین کرده‌اند.

دکتر محمد سهرابی، عضو هیات علمی سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار علمی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) با اشاره به این که گلسنگ‌ها از گونه‌هایی هستند که در سال‌های اخیر برای انجام تحقیقات در علوم فضایی و پروژه بلندپروازانه سکونت بشر در مریخ استفاده می شوند، اظهار کرد: طی پنج سال گذشته، محققان ایستگاه بین‌المللی فضایی در انجام تحقیقات خود چندین گونه مختلف Rhizocarpon geographicum و Xanthoria elegans و یک گونه جدید ناشناخته مانده از گروه گلسنگ‌های مانا (مائده آسمانی) موسوم به « Aspicilia fruticolosa» را به مدت چندین ماه به فضا ارسال کرده و همچنین آنها را در شرایط شبیه‌سازی شده مریخی به مدت طولانی نگه داشته اند. پس از بازگرداندن گونه‌ها از فضا و خارج کردن آنها از شرایط شبیه سازی شده مریخی، بررسی‌ کامل آنها نشان داد که دما، فشار و تابش شدید اشعه «UV» در روند رشد و زندگی آنها اثری چندانی نداشته است و در این میان تنها گونه مائده آسمانی همچنان توانسته بیشترین مقاومت را از خود نشان دهد.

وی افزود: پس از آن آزمایش موفقیت آمیز از میان گلسنگ‌های ارسال شده به فضا، گلسنگ مانا به عنوان مدل ارگانیسم مطالعات زیست‌ستاره شناسی انتخاب شد.

سهرابی تصریح کرد: گونه مدل انتخاب شده به گروهی از گلسنگ‌ها به نام «Manna Lichens» تعلق دارد که در برخی کتب ادیان مختلف به نام مائده آسمانی معروف هستند. این گروه از گلسنگ‌ها که نسبت به خشکی بسیار مقاوم هستند در بیابان‌ها و استپ های ایران، آسیای مرکزی، بخش‌هایی از روسیه، اسپانیا، شمال آفریقا و آمریکا پراکنش دارند.

عضو هیات علمی سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران تصریح کرد: بررسی‌های اخیر من و همکارانم در دانشگاه هلسینکی نشان داد گونه منتخب گلسنگ مورد استفاده در تحقیقات ایستگاه فضایی که به اشتباه Aspicilia fruticulosa معرفی شده در واقع از گونه کشف شده توسط ما موسوم به Circinaria gyrosa Sohrabi et al است که در بیابانها و استپ های مناطق مرکزی و شمال غرب ایران، ارمنستان، ترکمنستان، آناتولی ترکیه و مناطق استپی و خشک اسپانیا وجود دارد. محققان ایستگاه فضایی متوجه جدید بودن این گونه از نظر علم گلسنگ شناسی و گونه شناسی نبودند و آن را با گونه ای دیگر موسوم به Aspicilia fruticulosa که بیشتر در آسیای مرکزی پراکنش دارد، اشتباه گرفته اند.


سهرابی درباره چگونگی پی بردن به این موضوع تصریح کرد: با توجه به اینکه رساله دکتری من بر روی مطالعات تبار شناسی گلسنگهای مانا در سطح جهان بوده است در تحقیقات بر روی گونه‌های مختلف این گروه متوجه شدم نمونه گلسنگی که محققان کشور اسپانیا به ایستگاه فضایی بین‌المللی ارسال کرده اند یک گونه جدید بوده که نامگذاری آن را به صورت Circinaria gyrosa Sohrabi et al انجام داده ام. بعد از انتشار نتایج رساله دکتری من محققان ایستگاه فضایی نام گونه جدید را بلافاصله پذیرفته و مقاله جدید خود را با نام گونه جدید Circinaria gyrosa در پایگاه ساینس دایرکت منتشر کردند. این مقاله در نشانی اینترنتی

http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0032063312002425 قابل دسترسی است.

وی در پاسخ به خبرنگار ایسنا که نظر وی را درباره علت بروز چنین اشتباهی از سوی محققان علوم فضایی پرسید، گفت: در گلسنگ‌ها صفات ریخت شناسی توسعه چندانی نیافته است بنابراین در بسیاری موارد مجبور به مطالعه گونه‌ها از چندین روش به خصوص مطالعه توالی «دی ان ای» به همراه ترکیبی از مطالعات اکولوژی و روش‌های شیمیایی هستیم و اصولا در علم گلسنگ‌ شناسی موضوع تشخیص گونه ها امری نسبتا پیچیده بوده و نیازمند افراد کاملا متخصص است. این مساله ضرورت تربیت نیروی متخصص در این زمینه در کشور ما را نیز نشان می‌دهد خصوصا این که گلسنگ‌های ایران از تنوع گونه ای بالایی برخوردار بوده و این دانش در کشور ما بسیار نو پا است.

وی خاطرنشان کرد: در میان گلسنگ‌های مختلف به هیچ وجه نمی‌توان به علت تشابه صفات ظاهری نمونه ها به یکدیگر آنها را به عنوان یک گونه قلمداد کرد چرا که امروزه نتایج مطالعات مولکولی گلسنگ‌ها نشان می‌دهد نمونه‌هایی که از نظر ظاهری و صفات ریخت شناسی بسیار شبیه به هم بوده و در مناطق مختلفی در آسیا، اروپا وآمریکا پراکنده و در طول سالیان گذشته همواره در منابع علمی مربوطه به عنوان یک گونه با پراکنش وسیع محسوب می شدند، یک گونه جهان شمول نبوده و در مطالعات اخیر از نظر تبار شناسی متعلق به گونه های مجزا از هم با پراکنش محدود هستند.

سهرابی با اشاره به اهمیت علم گونه شناسی گفت: استفاده از نام‌ صحیح گونه‌ها در تحقیقات و کتابهای درسی بسیار حائز اهمیت است. بنابراین در معرفی مدل ارگانیسم ها باید به تبارشناسی و نام گونه اهمیت داده شود زیرا نامهای علمی به منزله زبان مشترک در گفتگوی محققان علوم مختلف در سطح جهان هستند.

وی در ادامه با اشاره به توانمندی‌های موجود در عرصه هوا فضای کشور و تلاش محققان برای ارسال موجودات زنده به فضا پیشنهاد کرد در این تحقیقات از این گونه جدید گلسنگ‌ها نیز که به وفور در ایران یافت می‌شود استفاده شود.

سهرابی تصریح کرد: گلسنگ‌ها به منزله آزمایشگاه تشخیص طبی طبیعت هستند. با مراجعه به گلسنگ‌ها در طبیعت می‌توان نشان داد وضعیت سلامتی و پایداری آن در چه سطحی قرار دارد. یا به عبارتی گلسنگ‌ها بزرگترین اندیکاتور زیست محیطی در طبیعت اطراف ما هستند.

به گزارش ایسنا، مقاله دکتر سهرابی و همکارانش در خصوص گونه جدید گلسنگ که در مجله آلمانی Mycological Progress از انتشارات اشپرینگر به چاپ رسیده در نشانی www.springerlink.com/content/67q6511q883555gq قابل دسترسی است.

ایسنا

نوشته شده در یک شنبه 9 مهر 1391برچسب:,ساعت توسط احسان|